Wyjaśnienie niektórych pojęć - tzw. słowniczek

ACTIVE-X Zestaw technologii, protokołów i interfejsów programowych (API) opracowanych przez Microsoft. Programy pisane w technologii ActiveX nazywane są formantami ActiveX i realizują określone zadania (obecnie uznawana za tech. przestarzałą). Wykorzystywane są np. do tworzenia interaktywnych aplikacji i multimedialnych elementów na strony WWW. Uaktywniają się tylko wtedy gdy są niezbędne, a po zakończeniu działania są automatycznie usuwane.

ADRES IP (ang. IP address) – liczbowy identyfikator nadawany interfejsowi sieciowemu, grupie interfejsów (broadcast, multicast), bądź całej sieci komputerowej w protokole IP, służący identyfikacji elementów sieci w warstwie trzeciej modelu OSI – w obrębie sieci lokalnej oraz poza nią (tzw. adres publiczny). Adres IP nie jest „numerem rejestracyjnym” komputera – nie identyfikuje jednoznacznie fizycznego urządzenia – może się dowolnie często zmieniać (np. przy każdym wejściu do sieci Internet) jak również kilka urządzeń może dzielić jeden publiczny adres IP, lub pojedynczy adapter sieciowy może mieć wiele. (za Wikipedią)

ALIAS zastępcza nazwa, zwykle krótka i charakterystyczna, reprezentująca inną nazwę, zwykle dłuższą i trudniejszą do zapamiętania. Aliasy w internecie najczęściej stosuje się w poczcie elektronicznej, np.: posiadając konto pocztowe jankowalski@adres.pl możemy utworzyć alias jan@adres.pl.

Anycast to rodzaj transmisji sieciowej, w której dane są wysyłane do topologicznie najbliższego odbiorcy (węzła) (źródło: Wikipedia). W praktyce oznacza to, że dane są kierowane do serwera, który jest geograficznie najbliżej nadawcy. DNS Anycast pozwala na optymalizację zapytanie DNS , w tym celu zapytania są kierowane do najbliższego serwera z wykorzystaniem topologii sieci, co minimalizuje opóźnienia odpowiedzi, poprawiając czas ładowania stron internetowych, zwiększając bezpieczeństwo (wspiera DNSSEC, DNS over TLS) i niezawodność DNS.

APLET Aplety to krótkie programy napisane w języku Java, ożywiające internetowe strony. Dzięki odsyłaczom znajdującym się na stronie WWW są one w stosownym momencie uruchamiane w oknie przeglądarki internetowej. Jednak, aby mogły prawidłowo funkcjonować, przeglądarka musi mieć włączoną obsługę tzw. wirtualnej maszyny Javy (interpretera kodu apletu). Definicję tą wyczerpują też elementy stron wykonane np w technologii Macromedia Flash.

ASP Active Server Pages (ASP) to jedna z technologi firmy Microsoft, przeznaczona do tworzenia stron WWW z dynamicznie zmieniającą się zawartością. Aplikacje ASP są to pliki tekstowe (o rozszerzeniu .asp), składające się z kodu HTML, w obrębie którego znajdują się skrypty ASP. Skrypty te generowane są przy wykorzystaniu składni jednego z języków skryptowych np.: VBScript, JScript lub Perl. Polecenia wykonywane są po stronie serwera, a wyniki przesyłane do przeglądarki użytkownika. Dokumenty ASP mogą odwoływać się do aplikacji uruchomionych na serwerze WWW w celu podjęcia określonych działań np.: przeszukania bazy danych. Technologie ASP zaczęto stosować na serwerach (IIS) Windows NT i  Windows 2000. Odpowiednikiem tej technologii dla serwerów typu Linux / Unix jest technologia PHP

AUTORESPONDER usługa umożliwiająca automatyczną odpowiedź na nadesłaną wiadomość (np.: w razie nieobecności). Występuje jako opcja w usłudze pocztowej.

Bezpieczne połączenie/secure connection, secure link

Połączenie z witryną WWW pozwalające na bezpieczną wymianę informacji, bez obawy o przechwycenie ich przez nieupoważnione osoby. W praktyce oznacza to, iż oprogramowanie działające na serwerze wykorzystuje protokoły szyfrujące (najczęściej SSL - Secure Socket Layer).

Przeglądarki internetowe, pozwalają na komunikację z bezpiecznymi witrynami WWW. W przeglądarce internetowej w polu adresu internetowego przy adresie www wyświetlana jest ikona kłódki. Kliknięcie ikony otwiera okno z bardziej szczegółowymi informacjami. Bezpieczne połączenie potwierdzane jest również prefiksem "https" w URL-u witryny.

CGI (Common Gateway Interface)

Standard interfejsu służącego wymianie informacji między serwerami a zewnętrznymi programami. CGI definiuje komunikację pomiędzy graficznym interfejsem użytkownika (np. stroną WWW), programem CGI uruchomionym na odległym komputerze i zasobami informacyjnymi (np. bazami danych) odległego komputera. Z kolei zaimplementowana w serwerze obsługa standardu CGI pozwala mu nadzorować wszystkie operacje - serwer staje się wówczas bramą (gatewayem) do danego źródła informacji. Obecnie dostępna wersja standardu CGI opatrzona jest numerem 1.1.

CGI pozwala realizować to, czego nie można osiągnąć za pomocą samego tylko języka HTML i protokołu HTTP. Program CGI wykonywany jest podczas każdego odwołania umożliwia interakcyjną wymianę danych na drodze serwer-przeglądarka i tworzenie dynamicznie zmieniających się stron WWW. Witryny wzbogacone o CGI są zdolne pobierać informacje od użytkowników, przetwarzać je, a następnie zwracać rezultaty tych działań. Przykładami zastosowań mogą być generowanie "w locie" odpowiedzi na wypełniane przez użytkownika formularze, interfejsy w postaci stron WWW służące do przeszukiwania baz danych oraz wszelkiego rodzaju liczniki odwiedzin, statystyki stron, księgi gości, wewnętrzne liczniki wyświetleń banerów, itp.

Programy lub skrypty CGI tworzy się przy pomocy innych popularnych języków - najczęściej jest to C/C++, Java, Visual Basic, Fortran oraz języki skryptowe PERL, TCL i polecenia powłoki uniksowej.( źródło: PCkurier)

CGI-BIN Standardowa nazwa katalogu zawierająca skrypty i aplikacje CGI, znajdujące się na serwerze WWW. Skrót bin (binarny) kiedyś wskazywał wyłącznie na programy komputerowe. Obecnie w katalogu umieszczane są głównie pliki tekstowe - są to skrypty uruchamiające odpowiednie programy.

Programy i skrypty CGI przechowywane są w katalogu /cgi-bin lub /cgi. Na serwerach www w katalogu /cgi, skrypty muszą posiadać sufiks (rozszerzenie) *.cgi (np. www.Twojadomena.pl/cgi/form.cgi).

CSS Kaskadowe arkusze stylów (Cascading Syle Sheets) to rozszerzenie języka HTML, umożliwiające projektantom stron WWW zwiększenie kontroli nad wyglądem dokumentu. Dzięki nim można przypisać wybranemu elementowi dokumentu HTML (np. nagłówkowi, akapitowi, komórce tabeli, poziomej linii) określony styl i tym samym ujednolicić wygląd wszystkich dokumentów w całym serwisie.

DESIGN Określenie wyglądu, projektu lub struktury witryny. Zależy ona miedzy innymi od koncepcji, oddziaływania z użytkownikiem oraz jakości wykonania internetowych stron. Mianem DESIGN określa się też usługi polegające na projektowaniu stron WWW (witryn internetowych) . W zakresie naszych usług leży także tworzenie DESIGN.

DHTML Dynamiczny HTML jest terminem określającym język strony HTML (Hyper Text Markup Languaga) wraz z jego rozszerzeniami, pozwalającymi na tworzenie interaktywnych i zmieniających się dynamicznie stron WWW. Jest sposobem łączenie znanych od dawna technik programowania takich jak : HTML, skrypty i programowanie obiektowe. DHTML zajmuje się obsługą wszystkich elementów w dokumencie i może zmieniać ich wygląd, zawartość oraz rozmieszczenia na stronie. Stosowanie elementów DHTML sprawia, że internetowe dokumenty zyskują wygląd prostych produkcji multimedialnych przy zachowaniu niewielkiej objętości pliku.

DNS, Domain Name System (system nazw domen) – hierarchiczny rozproszony system nazw sieciowych, który odpowiada na zapytania o nazwy domen. Dzięki DNS nazwa mnemoniczna, np. pl.wikipedia.org jest tłumaczona na odpowiadający jej adres IP, czyli 91.198.174.192. (źródło: wikipedia)

DNSSEC - skrót od Domain Name System Security Extensions, jest to system rozszerzeń, który zapewnia dodatkową warstwę bezpieczeństwa dla systemu DNS. Do potwierenia autentyczności informacji zwrotnych i zapobiec atakom typu man-in-the-middle1 DNSSEC wykorzystuje cyfrowe podpisy, mechanizm ten umożliwia zweryfikować, czy odpowiedź serwera DNS jest godna zaufania, a tym samym minimalizować ryzyko przekierowania na fałszywe strony internetowe. Jest istotnym elementem bezpieczeństwa w Internecie.

DNS over TLS (DoT) to protokół zabezpieczający sieć, który służy do szyfrowania i opakowywania zapytań i odpowiedzi systemu DNS (Domain Name System) za pomocą protokołu Transport Layer Security (TLS). Protokół ten zwiększa bezpieczeństwo komunikacji zapobiegając podsłuchiwaniu i manipulacji danych DNS poprzez ataki typu "man-in-the-middle".

Domena internetowa (ang. Internet domain), domena komunikacyjna będąca elementem architektury sieci Internet. Internetowa przestrzeń nazw domen jest podzielona na domeny najwyższego poziomu tzw. Top-level domains (TLD), np. .com, .net, .org,  gov, .pl - Polska, .de - Niemcy, .fr - Francja reprezentujące państwa, .eu - Unia Europejska organizacje, .london komercyjne firmy itp.  i domeny niższego poziomu  tzw. second-level domain (SLD) tworzone są  z domen najwyższego poziomu, np. i7.pl, gov.pl itd. patrz również subdomena. W roku 2024 lista Root Zone Database (iana.org) wskazuje na ponad 1590 pozycji TLD. 

Extensible Messaging and Presence Protocol (XMPP, dawniej Jabber) – protokół bazujący na języku XML umożliwiający przesyłanie w czasie rzeczywistym wiadomości oraz statusu. Protokół ma zastosowanie nie tylko w komunikatorach, ale również w innych systemach natychmiastowej wymiany informacji. więcej w Wikipedi: Wikipedia - XMPP

FLASH Technologia firmy Adobe (wcześniej Macromedia) pozwalająca tworzyć interaktywne, multimedialne, bazujące na grafice wektorowej elementy stron WWW. Do tworzenia prezentacji flashowych służył program Flash. Wprowadził on własny format plików, do odczytania którego niezbędne jest wyposażenie przeglądarki we wtyczkę Flash Player (standardowo była ona obecna w Internet Explorerze i Netscape Navigatorze w wersjach 4.0 i wyższych. Wsparcie dla tej technologi zostało zakończone 31 grudnia 2020 r.).

FORWARDER Usługa obsługi kont poczty elektronicznej polegająca na automatycznym przesyłaniu poczty przychodzącej na określone konto poczty elektronicznej - na inne jedno lub kilka kont. Szczególnym przypadkiem Forwardera jest Lista mailingowa gdzie poczta przychodząca jest automatycznie rozsyłana w wielu kopiach do listy respondentów i może służyć np do automatycznego rozsyłania ofert, komunikatów,aktualizacji itp.

FTP (File Transfer Protocol) protokół służący do przesyłania plików w sieci TCP/IP (np.: Internet). FTP służy, także do wysyłanie stron internetowych na serwer WWW. Szczególnym rodzajem konta na serwerze FTP jest anonymous (użytkownik anonimowy), do którego każdy ma dostęp. Protokół FTP jest podstawowym protokołem transferu plików stosowanym na naszych serwerach.

HTML (ang. HyperText Markup Language, hipertekstowy język znaczników) Najstarszy i najbardziej popularny język tzw. znaczników, służący do budowania stron internetowych (zwanych także czasami dokumentami HTML).

HTTP (ang. Hypertext Transfer Protocol) – protokół przesyłania dokumentów hipertekstowych to protokół sieci WWW (ang. World Wide Web). Za pomocą protokołu HTTP przesyła się żądania udostępnienia dokumentów WWW i informacje o kliknięciu odnośnika oraz informacje z formularzy. Zadaniem stron WWW jest publikowanie informacji – natomiast protokół HTTP właśnie to umożliwia.

IMAP (ang. Internet Message Access Protocol) – internetowy protokół pocztowy,który umożliwia jedynie pobieranie i kasowanie poczty, IMAP pozwala na zarządzanie wieloma folderami pocztowymi oraz pobieranie i operowanie na listach znajdujących się na zdalnym serwerze.

Jabber - patrz: Extensible Messaging and Presence Protocol (XMPP, dawniej Jabber)

JAVA Obiektowy język programowania, opracowany w 1995 roku przez Sun Microsystem, niezależny od platformy sprzętowej i systemowej. Aplikacje napisane w Javie dla przeglądarek internetowych (aplety Javy) umożliwiają stworzenie interaktywnego i multimedialnego środowiska oraz wykonywanie zadań niedostępnych z poziomu zwykłego HTML (np. animowane teksty, chaty, kalkulatory i proste gry).

JAVASCRIPT Prosty język skryptowy wprowadzający interaktywność na strony WWW. Jego pierwotna wersja została opracowana przez firmę Netscape i Sun. Po raz pierwszy zaimplementowano go w przeglądarce Netscape Navigator 2.0 i Internet Explorer 3. W odróżnieniu od zaawansowanych języków programowania (C++,Java,Pascal) które przed uruchomieniem są kompilowane,JavaScript jest językiem interpretowanym.

LISTA MAILINGOWA Usługa obsługi kont poczty elektronicznej polegająca na automatycznym przesyłaniu poczty przychodzącej na określone konto poczty elektronicznej - kilka kont w/ tzw listy dystrybucyjnej. Jest szczególnym przypadkiem Forwardera. Poczta przychodząca jest automatycznie rozsyłana w wielu kopiach do listy respondentów i może służyć np do automatycznego rozsyłania ofert, komunikatów ,aktualizacji itp.

MariaDB za Wikipedią ".. system zarządzania relacyjną bazą danych stworzony przez grupę (głównie) byłych pracowników MySQL AB, pod przewodnictwem Michaela Wideniusa, współtwórcy MySQL. Celem głównym projektu jest współpraca ze społecznością wolnego oprogramowania i udostępnianie jej na licencji GPL, w przeciwieństwie do niepewnego statusu licencji MySQL, która zależy teraz od firmy Oracle." MariaDB jest kompatybilna z MySQL, co pozwala w zasadzie działać jako bezpośredni zamiennik MySQL. Posiada nowe funkcje, które nie występują w MySQL Zawiera również nowe silniki bazodanowe, takie jak Aria, ColumnStore i MyRocks.

MULTIALIASING (alias domyślny) Usługa polegająca na kierowaniu całej poczty przychodzącej w określonej domenie (część adresu poczty elektronicznej po znaku @) niezależnie od prefixu adresu (nazwy przed znakiem @) do jednej wskazanej skrzynki pocztowej. Jest to rozwiązanie znacznie upraszczające bieżącą obsługę poczty elektronicznej przez jej użytkowników. Włącznie / Wyłączanie multialiasingu dla poszczególnych domen pocztowych odbywa się z poziomu panelu administracyjnego konta.

MySQL Jedna z najszybszych baz SQL danych jaką stworzono , a przede wszystkim w porównaniu z kosztownymi rozwiązaniami jak Oracle czy Sybase całkowicie darmowa (projekt Open Source). Znalazła zastosowanie głównie do obsługi baz danych w Internecie i tworzeniu dynamicznych stron WWW. W połączeniu z językami Perl i PHP stanowi potężne narzędzie dla programistów aplikacji internetowych. Znane są przykłady internetowych baz mysql zawierające ponad 1 milion rekordów i obsługujące do 5 mln żądań na dobę.

PERL (Pracital Extraction and Reporting Language) skryptowy język programowania stosowany do tworzenia aplikacji działających po stronie serwera internetowego (np skryptów cgi). Do najczęstszych typowych zastosowań PERL-a należy zaliczyć aplikacje oparte na bazach danych (np.: Sklepy internetowe) lub generowanie stron WWW na podstawie wcześniej przygotowanych (np.: Przez inne programy) danych, co znacznie automatyzuje i upraszcza prace programistów WWW, generowanie dynamicznych stron WWW oraz tworzenie skryptów służących do administrowania serwerami.

PHP: Hypertext Preprocesor, (Personal Home Page). Interpretowany, skryptowy język programowania zaprojektowany do generowania stron internetowych i budowania aplikacji webowych w czasie rzeczywistym. PHP jest najczęściej stosowany do tworzenia skryptów po stronie serwera WWW, ale może być on również używany do przetwarzania danych z poziomu wiersza poleceń, a nawet do pisania programów pracujących w trybie graficznym (np. za pomocą biblioteki GTK+, używając rozszerzenia PHP-GTK). Implementacja PHP wraz z serwerem WWW Apache oraz serwerem baz danych MySQL określana jest jako platforma AMP (w środowisku Linux – LAMP, w Windows – WAMP). więcej w Wikipedi: Wikipedia - PHP, strona domowa języka PHP: php.net

POP3 protokół zaprojektowany z myślą o umożliwianiu użytkownikom PC odbierania poczty elektronicznej zgromadzonej na serwerze pocztowym. Serwer POP3 określany jest mianem serwera poczty przychodzącej i zwykle jest to ten sam serwer, co serwer poczty wychodzącej SMTP.

Secure Shell (SSH) standard protokołów komunikacyjnych używanych w sieciach komputerowych TCP/IP, w architekturze klient-serwer, a od wersji 2 również w architekturze serwer-klient. (źródło: wikipedia). Połączenie za pomocą SSH zwiększa bezpieczeństwo komunikacji z uwagi na wykorzystanie połączenia szyfrowanego (np. SFTP / SSH File Transfer Protocol, Secure copy / SCP). SSH zazwyczaj używany jest do zdalnego logowania z komputerem / serwerem i wykonywania poleceń. 

SHELL Dostęp do serwera w trybie terminalowym, umożliwia między innymi uruchamianie programów na serwerze bezpośrednio z unixowego wiersza poleceń.

SMTP Protokół wymiany poczty elektronicznej w sieci Internet, w systemie UNIX oraz innych sieciach opartych o protokół TCP/IP. W konfiguracji oprogramowania do obsługi poczty elektronicznej określenie SMTP Server (lub serwer poczty wychodzącej) oznacza komputer, na którym działa serwer poczty elektronicznej i który służy do jej wysyłania.

SSI (ang. Server Side Includes) Technika tworzenia dynamicznych stron WWW, w której obiekty strony (tekst, grafika, itp.) dodawane są przez serwer "w locie" tuż przed wysyłaniem dokumentu do klienta. SSI znajduje zastosowanie w przypadku stron o często aktualizowanej zawartości, gdzie tworzenie całych stron od początku mijałoby się z celem. Zamiast tego, zmieniające się informacje zapisywane są w osobnych plikach, zaś na samej stronie umieszczane są jedynie odwołania do nich oraz opis formatowania pobieranych z tych plików tekstów lub danych. Przykładem SSI może być dopisek "ostatnia modyfikacja" w stopce strony. SSI umożliwia także wykonywanie poleceń, uruchamianie programów i włączanie ich wyniku do strony WWW. Pliki dokumentów, w których wykorzystywana jest technika SSI posiadają zazwyczaj rozszerzenie nazwy .shtml, pozwalające odróżnić je od zwykłych plików .html (rozszerzenie plików powinno być .shtml).

SSL Secure Sockets Layer to protokół kryptograficzny opracowany przez firmę Netscape Communications. Gwarantuje bezpieczną komunikację między klientem a serwerem. Jest stosowany do przesyłania zaszyfrowanych informacji przez Internet. Protokół SSL obejmuje: certyfikowanie(metody autoryzacji serwerów internetowych i klientów), szyfrowanie - poufności przesyłanych informacji, sumy kontrolne(integralność danych). SSL wykorzystuje dwa rodzaje kryptografii: symetryczną (z pojedynczym kluczem) oraz niesymetryczną (z kluczem prywatnym i publicznym).

SUBDOMENA Jeśli do nazwy domenowej dodamy na początku dodatkowy prefix (alias) to uzyskamy subdomenę czyli domenę kolejnego poziomu przykładowo dla domeny i7.pl można utworzyć subdomenę w postaci jakasnazwa.i7.pl , innanazw.i7.pl itd , podobnie możesz tworzyć subdomeny we własnej domenie, poprzedzając nazwę domenową dowolnym aliasem.

TCP/IP rodzina protokołów (chociaż często wymieniana jako jeden) tworząca podstawę komunikacji w Internecie. Tzw. stos protokołów TCP/IP jest niezbędny do korzystania z internetowych usług. Obecnie większość systemów operacyjnych posiada wbudowaną obsługę protokołów (np.: UNIX, Windows 95, Windows 98, Windows NT). Do ich prawidłowej konfiguracji TCP/IP niezbędne jest uzyskanie unikalnego w skali całego Internetu adresu IP, który w przypadku stałego podłączenia do Internetowe jest przydzielany przez administratora, zaś w przypadku korzystania przez modem i publiczną sieć telefoniczną, jest przydzielany automatycznie.

TELNET, usługa umożliwiająca zdalną rejestrację na odległym komputerze, symulująca terminal odległego komputera na komputerze użytkownika, który z niej korzysta; używana w sieci Internet.

WAP jest skrótem od angielskiego terminu Wireless Application Protocol co można przetłumaczyć jako Protokół Obsługi Aplikacji Bezprzewodowych. Jest to standard opracowany w 1998 roku wspólnie przez wielkie firmy telekomunikacyjne, operatorów sieci telefonicznych, producentów oprogramowania oraz telefonów komórkowych, zrzeszonych w WAP Forum. W 2000 roku WAP osiągną pewną popularność, ale od 2010 roku w dużej mierze zostaje wyparty poprzez bardziej nowoczesne standardy takie jak np. XHTML.

WML Wireless Markup Language - język znaczników przeznaczony do tworzenia stron sieci web dostępnych przez urządzenia bezprzewodowe (zaprojektowany głównie do tworzenia stron dostępnych przez telefon komórkowy ) - obecnie przestarzały.

XMPP - patrz: Extensible Messaging and Presence Protocol (XMPP, dawniej Jabber)

ostania aktualizacja: 20240530